من کی هستم

خیلی وقت‌ها فکر می‌کنم خودم رو می‌شناسم ولی فقط کافی است برم جلوی آینه توی چشم خودم نگاه کنم. خیلی ‏حس عجیبی است. انگار دارم به یه موجود مرموز نگاه می‌کنم. بعضی وقت‌ها از خودم می‌ترسم. هیچ وقت بیشتر از یک ‏دقیقه نتونستم به چشم خودم از نزدیک نگاه کنم. کلاً حس دیوانه کننده‌ای است حسی بین روح و جسم. آنچه که توی ‏آینه می‌بینم یه مردمک و عنبیه هست ولی یه حسی می‌گه این چشم عمق دارد فقط همین نیست. یه موجود مرموز ‏پشت آن هست. هیچ وقت نتونستم مرز بین جسم و روح، مادیات و معنویات، علم و عشق و ... رو تشخیص بدم. مشکل ‏این هست که هر کدام را جداگانه می‌دونم ولی رابطه بین آنها رو پیدا نمی‌کنم.‏
یکی وقتی تیم ملی فوتبال مقابل استرالیا گل می‌زند سکته می‌کند و می‌میرد. اگر به این مسئله مادی نگاه کنی یک ‏نوری در یک جعبه به نام تلویزیون تولید شده به چشم می‌رسد، روی شبکیه می‌افتد و یک سری اعصاب را تحریک ‏می‌کند و آنها یه سری سیگنال الکتریکی به مغز می‌فرستند و این باعث هیجان و مرگ یکی می‌شود. این مسخره نیست؟ ‏ولی یکبار هم همین مسئله جور دیگری تکرار می‌شود. یکی از بستگان نزدیک من فوت می‌کند و کسی به من خبر ‏می‌دهد. یک‌ سری تار صوتی به ارتعاش در می‌آیند تولید موج در هوا می‌کنند. این امواج به پرده گوش من می‌خورد و از ‏آنجا هم یک سری مسیر طی می‌کند و به مغز می‌رسد و من گریه می‌کنم. ولی این مسخره نیست. چون در این مسئله ‏تحلیل علمی نیست بلکه عاطفی است و در یک تحلیل عاطفی اشک ریختن طبیعی است. در یک تحلیل عاطفی سکته ‏کردن و مردن برای فوتبال هم طبیعی است ولی ما در مواجهه با مسائل دوگانه برخورد می‌کنیم. این دوگانگی در کل ‏زندگی من دیده می‌شود. حتی کسانی که کل زندگی را مادی می‌بینند و به هیچ چیزی اعتقاد ندارند باز مسائل عاطفی ‏تا حدی در زندگی آنها هست و هیچگاه صفر نمی‌شود.‏
جایی که زندگی می‌کنم هم قوانین طبیعی حاکم هست هم قوانین عاطفی، ولی تشخیص این مرز مشکل است. یکی از ‏کشته شدن هر جنبنده‌ای ناراحت می‌شود یکی تنها از کشته‌شدن انسان ناراحت می‌شود و یکی دیگر از کشته شدن ‏خانواده خودش ناراحت می‌شود ولی از کشتن افراد دیگر ابایی ندارد. موجود مورد بررسی یکی است، انسان، و محرک‌ها ‏هم یکی ولی نتایج گوناگون. این تصمیم هر فردی است که تا چه حدی احساسات را به درون خود راه بدهد و البته ‏ژنتیک هم در این مسئله قابل چشم پوشی نیست. ‏
من از کار اخراج می‌شوم، عصبانی خونه می‌آیم با هم خونه‌ایم سر اینکه اون بلند با تلفن حرف می‌زند دعوا می‌کنم و ‏می‌کشمش. تقصیر من است؟ پس رئیس من چی؟ راستی پدربزرگ من هم آدمی عصبی بوده و من از اون به ارث بردم. ‏راستی هم خونه‌ای من هم بلند حرف می‌زد. اگر کل بدن من را مدل کنند با تمام جزئیات ژنتیکی، دوران کودکی و بعد ‏این عوامل محرک محیطی را به من اعمال کنند نتیجه‌ای غیر از کشتن هم‌خونه‌ای من در نمی‌آید مطمئن باشید. اگر کل ‏بدن من را تیکه تیکه کنید به غیر از یک سری مواد آلی و آب و یک سری آت و آشغل چیز دیگه‌ای بدست نمی‌آید. هیچ ‏اثری از موجود دیگه‌ای به نام روح که کنترل من را به عهده داشته باشد بدست نمی‌آورید. و مطمئن باشید الان یک‌سری ‏محدودیت‌هایی در میزان حجم محاسبات و مدل کردن وجود دارد ولی در آینده می‌توانند کل مولکول‌های بدن من با ‏تمام دی‌ان‌ای ها و دیگر جزئیات مدل کنند. ونتیجه این مدل‌سازی چیزی جز درگیری و کشته‌شدن هم خونه‌ای من ‏نیست. پس من در کشته‌شدن اون بیچاره هم نقش دارم هم ندارم. این‌ها مشکل‌های دوی دیدن است. یعنی جدا کردن ‏دو چیز که جز یکدیگر هستند و هرکدام به تنهایی می‌تواند کل باشد ولی در عین حال نمی‌تواند کل باشد. ‏
باید در یک زمان جوری زندگی کنم که انگار فردا می‌میرم و در همون زمان باید طوری زندگی کنم که انگار خدایی ‏نکرده 100 سال دیگه زنده هستم. ‏

خیلی جالب است این مشکل همه‌جا هست حتی تو علم هم همین مشکل وجود دارد. ما همه چیز را جداگانه نسبتاً ‏می‌دانیم ولی رابطه بین آنها را نه. مثلا در توربولانس ما اگر از دور به یه جریان نگاه کنیم می‌توانیم معادلات حاکم بر ‏جریان را استخراج کنیم. اگر ریز شویم و بخواهیم گردابه‌ها را مدل کنیم باز هم می‌توانیم. اگر باز هم ریز شویم و ‏بخواهیم لزجت بین لایه‌های جریان را مدل کنیم باز هم می‌توانیم ولی همه می‌دانند که جریان واقعی نه آنی است که از ‏راه دور دیده می‌شود نه آنی که زیر میکروسکوپ است و در عین حال همه آنها هم هست. با توجه به نیازی که ما برای ‏طراحی داریم گاهی جریان را از دور و گاهی از نزدیک می‌بینیم. ولی هنوز کسی نتوانسته است رابطه بین خرد و کلان را ‏پیدا کند. این مشکل که رابطه بین خرد و کلان هنوز بدست نیامده در شاخه‌های دیگری همچون کوانتوم هم وجود دارد. ‏در مورد نور هنوز تئوری جامعی وجود ندارد که کل ویژگی‌های آن را پوشش دهد به همین خاطر بسته به کاربرد از ‏تعارف متفاوتی برای نور استفاده می‌شود که همه آنها درست می‌باشند ولی جوابگوی همه مسائل نمی‌باشند. ‏


چه تدبیر ای مسلمانان که من خود را نمی دانم ‏
نه ترسا، نه یهودم من، نه گبرم، نه مسلمانم ‏
نه شرقیم، نه غربیم، نه برّیم، نه بحرّیم ‏
نه از ارکان طبیعیّم، نه از افلاک گردانم ‏
نه از خاکم، نه از آبم، نه از بادم، نه از آتش ‏
نه از عرشم، نه از فرشم، نه از کونم، نه از کانم ‏
نه از هندم، نه از چینم، نه از بلغار و سقسینم ‏
نه از ملک عراقینم، نه از خاک خراسانم ‏
نه از دنْیَی، نه از عُقْبَی، نه از جنت نه از دوزخ ‏
نه از آدم، نه از حوا، نه از فردوس و رضوانم ‏
مکانم لا مکان باشد، نشانم بی نشان باشد ‏
نه تن باشد، نه جان باشد، که من از جان جانانم
دويی را چون برون كردم، دو عالم را یكی ديدم ‏
يكی بينم، يكی جويم، يكی دانم، يكی خوانم